|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
هر روز کاراتر و سیارتر، تلفن همراه در همه جای دنیا تبدیل به سلاح همه‌منظوره آینده شده‌است. بیش از ۵ میلیارد انسان، در زندگی روزمره‌شان بدون این‌که بدانند از انبار کوچکی از مواد خام استفاده می‌کنند.
فلزات کمیاب به مواد خامی اطلاق می‌شوند که بسیاری از کارکردهای تلفن همراه را میسر می‌سازند. مواد خام هر روز کمیاب‌تر و گران‌تر می‌شوند. واقعا چرا این طور است؟ مواد خام برای فن‌آوری‌های آینده باید از کجا تامین شوند؟ پاسخ این پرسش‌ها و بسیاری از پرسش‌های دیگر را در این مقاله می یابید.
آرمین رلر (Armin Reller) استاد استراتژی منابع در دانشگاه آوگسبورگ می گوید: « بشر مدت‌ها در این خیال بود که این کره خاکی هر آنچه را که نیاز دارد به او ارزانی می‌بخشد. اما الان ما مرزها و محدودیت‌ها را می‌بینیم.»
مرزهای دسترسی ، مرزهای رشد هستند، زیرا که امروزه همه شاخه‌های صنعتی به مواد خام نیاز دارند.
بدون لیتیوم هیچ خودرو برقی، بدون ایندیوم هیچ سلول خورشیدی و بدون خاک‌های کمیاب که در کنترل چین هستند، هیچ توربین بادی کار نمی‌کند. برای تولید این فلزات باید راه‌های تازه‌ای یافت در غیر این صورت جوامع مصرف‌گرای مدرن امروزی با مشکلات جدی مواجه خواهند شد.
کاراتر از استخراج معدن
یکی از راه‌های تامین مواد خام، "بازیافت" است. برای مثال در یک تن تلفن همراه به میزان ۳۰۰ گرم طلا نهفته است. شرکت‌های استخراج معدن یک تن سنگ را برای یافتن یک گرم فلز کمیاب زیر و رومی‌کنند. اما بیشتر تلفن‌های همراه کهنه یا به بازارهای آفریقا و آمریکای‌لاتین راه می‌یابند یا به سطل‌های زباله ریخته می‌شوند یا در کشوهای خانه‌ها جای می‌گیرند.
حتی آلمان هم که خود را قهرمان جهانی بازیافت می‌خواند در ایجاد یک سیستم جداسازی موثربرای دستگاه‌های سیار مشکلاتی دارد.
سیاست‌مداران ایده‌ای را مطرح کرده‌اند که در آن مشتریان باید با یک گرویی اجباری هنگام خرید، مجبور شوند که بعد دوباره دستگاه‌ها را پس دهند. اما پس از آن چه؟
بازیافت همه فلزات موجود در تلفن همراه کماکان برای علم و صنعت امری بسیار دشوار است. از ۳۵ فلزی که در تلفن همراه وجود دارند، تنها تعداد اندکی از آن‌ها را می‌توان با بازدهی مناسب بازیافت کرد. این قضیه نه تنها برای تلفن‌های همراه، بلکه برای لپ‌تاپ‌ها، تلویزیون و دستگاه‌های الکترونیکی دیگر نیز مصداق دارد.
رویای گردش مواد خام
گسترش استخراج در سطح جهان صد در صد چاره کار نیست. ابعاد اخلاقی این قضیه نیز مهم است. زیرا استخراج مواد خام تقریبا همیشه هزینه‌های سنگینی را برای انسان و محیط زیست در بر‌دارد.
معدن‌کاران اغلب تحت شرایط اسفناکی کار می‌کنند. در حالی‌که در کنگو کودکان سنگ معدن تانتال را که برای میکروخازن‌ها بسیار اهمیت دارد، از دل کوه بیرون می‌کشند، نیروهای شبه نظامی از سود‌های حاصل از تجارت تانتال برای تامین مالی جنگ‌هایشان بهره می‌برند. محیط زیست چین از پس‌مانده‌های شیمیایی که هنگام استخراج خاک‌های کمیاب به وجود می‌آیند رنج می‌برد.
به همین دلیل نهادهای پژوهشی در تلاش‌اند تا شرایط را برای "انقلاب بازیافت" محقق سازند. برای مثال در دانشگاه صنعتی هامبورگ، کرستین کوختا( Kerstin Kuchta ) و تیم‌اش مشغول پژوهش درباره بازیافت فلز کمیاب "نئودیم" هستند.
او می‌گوید: « رویای ما جامعه‌ای است که بتواند با مواد خام خودش تا مدت‌ها حیات خود را حفظ کند. ما نمی‌توانیم همچنان به مصرف‌گرایی خود ادامه داده و هر چه را که باقی می‌ماند دور بریزیم.»
از لحاظ نظری شاید بتوان ۸۰ درصد مواد به کار رفته در تلفن همراه را بازیافت کرد.
منبع: دویچه وله فارسی
