این سازه ها برای همه بسیار آشنا هستند. اما با این حال وقتی به داخل آنها پا می گذارید و در دالان های تنگ و تاریک آن قدم می زنید حیرت زده می شوید، دالان هایی که ممکن است به تالاری عظیم با طولی بیش از ۴۵ متر و ارتفاعی بیش از ۹ متر منتهی شوند. اهرام در زمان ساختشان با سنگ آهک سفید و براق پوشانده شده بودند که هنوز می توان بخشی از بقایای آن را در هرم خوفو دید. بخش فوقانی بیشتر آنها زراندود شده بود که احتمالا زیر نور آفتاب درخشش خاصی داشته است. هرم بزرگ جیزه توسط فرعون خوفو (خئوپس) در عصر پادشاهی کهن، و حدود ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح ساخته شد و حدود ۱۵۰ متر ارتفاع داشت. متون قدیمی از اهرام به عنوان پلکانی یاد می کنند که روح پادشاه از طریق آن بسوی بهشت می رود، ایده ای که درک آن با دیدن این بنایای فوق العاده آسان است.
فراموش کردن اینکه مصر دارای یک جمعیت مسیحی قبطی و سابقه مسیحی طولانیست کار آسانی به شمار می رود، سابقه ای که با داستان "سفر خانواده مقدس به مصر" در انجیل آغاز می شود. صومعه سنت آنتونی، در نزدیکی ساحل دریای سرخ، قدیمی ترین صومعه مسیحی جهان است. این کلیسا یکی از گنجینه های عظیم مصر است. بعضی از نقاشی های روی دیوارهای آن به قرون ششم و نهم میلادی بر می گردند، و یکی از آنها تصویر بنیانگذار آن، یعنی خود آنتونی قدیس است. او در اوایل قرن چهارم میلادی، بمدت ۴۰ سال، در غار کوچکی در بالای صحرا زندگی می کرد و این صومعه – که به شهری در دل صحرا می ماند – در حدود سال ۳۶۰ ساخته شد. راهبان ساکن این کلیسا هنوز به زبان قبطی صحبت می کنند، زبانی که در زبان مصریان باستان ریشه دارد.
شکوه و عظمت مصر بهیچ وجه به دوران حکومت فراعنه محدود نمی شود. بخش قدیمی شهر قاهره، بجامانده از آن دوران است، که حتی بهتر از استانبول یا دهلی قدیم حفظ شده است و ترکیب سرزنده ایست از بازارهای پر ازدحام، کاروانسراها، حمام ها و چایخانه ها. دروازه های قرون وسطایی عظیمی دارد، و یک قلعه بیزانسی مملو از کلیساهای قبطی و چندین مسجد زیبا از دوره قرون وسطی را در خود جای داده است. الازهر دانشگاهیست که در قرن دهم تأسیس شده و برخلاف دیگر نقاط قاهره، به واحه ای آرام می ماند.ابن خلدون، مورخ بزرگ، در این دانشگاه تدریس می کرده و یکی از نظریات او این بوده که یک فرهنگ تحت شرایط خاصی می تواند به نوعی ثبات و پایداری، و آنچه او "عادت تمدن" می خواند، برسد. او معتقد بود مصر بیش از سایرین این "عادت" را بدست آورده. فراعنه بیش از ۳۰۰۰ سال در اینجا حکومت کرده اند، سپس یونانیان و رومی ها، و بعد هم اسلام میراث دار آن شدند. ابن خلدون می گوید هیچ نقطه دیگری از جهان این چنین به تمدن عادت نداشته است.
نفرتیتی زیبا و شوهرش آخناتون، فرعون "کافر"، دو تن از جذاب ترین شخصیت های تاریخی هستند. آخناتون پرستش خدایان قدیمی را ترک کرد و پایتخت جدیدی بنا نهاد که در آن بتواند طریقت جدیدی را دنبال کند. این پایتخت جدید در جایی بین الاقصر و دلتای رود نیل قرار دارد و امروزه تل العمارنه خوانده می شود. بنا بر اعتقادات آخناتون، آمون، دیگر پروردگار خالق بزرگ نبود، بلکه این عنوان از آن بزرگترین زندگی بخش، یعنی خورشید (آتن) بود. در العمارنه پادشاه و نِفِرتیتی می توانستند بطور ِ کامل از گذشته بِبُرند و در فضای تازه ای زندگی جدیدشان را دنبال کنند. آیا اولین تجربه یکتاپرستی در تاریخ بوده است؟ چه اینطور بوده باشد و چه نه، پادشاه و ملکه چند سال بعد از آن از دنیا رفتند و نظام پیشین دوباره استقرار یافت و شهر رویاهای دینی برای همیشه بدست فراموشی سپرده شد. دشت دور افتاده العمارنه حالا تنها بدرد ترساندن آدم ها می خورد، بخصوص مقبره های سلطنتی متروکه آن که در دل کانال های آبی خشکیده در طرف شرق آن قرار دارند.
مدینه هابو (معبد رامسس سوم): این یک دهکده مسیحی قبطی، که از قرون وسطی بجا مانده است، مرده شورخانه عظیم رامسس سوم بوده که دراصل توسط مردم دیر المدینه ساخته و تزئین شده. این مجموعه را یک دیوار آجری عظیم احاطه کرده و در دل چمنزارها در قسمت بادپناه صخره های غربی قرار دارد. در مدخل های عظیم آن تصاویری حماسی از نبردها با کسانی که مردمان دریا (که ممکن است دربرگیرنده یونانیان عصر مفرغ هم بوده باشند) خوانده می شوند بچشم می خورد، و از جمله توده هایی از دست ها و آلات تناسلی بریده شده به تصویر کشیده شده است. درختان نخل در نزدیکی مخزن مقدس در اهتزازند، و اینجا جاییست که تا زمانی نه چندان دور زنان مسلمان به امید فرزنددار شدن،مثل پیشینیانشان، برای دعا به آن می آمدند.
دیر المدینه گوهری پنهان. در این دهکده مردمانی زندگی می کرده اند که در ساخت اهرام مشارکت داشته اند. دهکده، در دره ای کوچک و زیر صخره های غربی، در ساحل غربی نیل قرار دارد و مردمانی در اینجا زندگی می کرده اند مقبره های سلطنتی و اشرافی می ساختند و تزئین می کردند. متون نوشته شده بر پاپیروس ها و خرده سفالینه های موجود اطلاعات گرابنهایی در مورد زندگی این مصریان "عادی" در اختیار ما قرار می دهند و حتی به مسائل عاشقانه آنها هم می پردازند. قبر یکی از این کارگران بنام پِشِدو نقاشی های دیواری زیبایی دارد که او و همسرش را در حال کشاورزی در بهشت نشان می دهند و این صحنه کاملا زندگی آنها بر روی زمین را بازآفرینی می کند. این مردمان قبرهایشان را، درست مثل امروز، روی بستری از سنگ و خشت آجری می ساخته اند و برای سفت کردن خشت ها از نِی استفاده می کرده اند و بعد هم آنها را در آفتاب خشک می کرده اند.
کرنک خانه آمون راع، خدای خدایان است و به یک شهر ِ بازی آیین مذهبی مصر باستان می ماند که در آن همه خدایان این تمدن در یک دوره ۲۰۰۰ ساله دیده می شوند و در رأس همه آنها آمون قرار دارد. اینجا مجموعه ای از معابد است که فراعنه مصر تا زمان حمله اسکندر مقدونی از خود بجای گذاشته اند. تالار ستوندار عظیمی که در مرکز آن قرار گرفته آنقدر بزرگ است می توان هر دو کلیسای سنت پل لندن و کلیسای سن پیِر رُم را در دل آن جا داد. کرنک علاوه بر عظمت بسیار هم باشکوه است و هزارتوی بزرگی هم دارد که می توان به آسانی در آن راه را گم کرد. کرنک زمانی با راهی که در طول آن مجسمه های فراوان قرار داشتند، به الاقصر متصل می شد و اکنون هم برنامه هایی در دست است تا با انجام عملیات حفاری این راه بازسازی شود.
معبد عظیم هوروس در ادفو در میان بناهای باستانی جهان از همه بهتر محافظت شده. این معبد در دوره یونانی برای هوروس، ایزد عقاب نما، ساخته شد. در آن دوران فراعنه مصر بازماندگان بطلمیوس، سردار بزرگ اسکندر مقدونی بودند. در خلوتگاه درونی تاریک آن همچنان زیارتگاهی برپاست که سنگ های آن صیقل داده شده اند و می گویند حکاکی های روی آن در اطراف تپه آفرینش وجود داشته اند. مصریان معتقد بودند تپه آفرینش در ابتدای تاریخ از آبهای اولیه جهان بیرون آمد و هوروس ِ عقاب روی آن فرود آمد. در هزارتوی تالارها پرسه بزنید. به کتابخانه معبد و فهرست کتاب های باستانیش برخواهید خورد. اگر هم توانستید کمی در سرسراهای باشکوه معبد وقت بگذرانید، بخصوص در نور عصرگاهی.
دره پادشاهان، بزرگترین شهر مردگان روی زمین است و جاییست که فراعنه، به امید دور ماندن از توجه دزدان مقبره ها، در آن دفن شده اند. همین جا بود که در سال ۱۹۲۲ مقبره دست نخورده توت عنخ آمون، فرعون جوان، توسط هاوارد کارتر، باستان شناس بریتانیایی، کشف شد. این مقبره در واقع گنجینه ای مملو از مجسمه ها، آثار هنری و مبلمان بود و برق و تلألو طلا سراسر آن را فراگرفته بود. در سال های بعد از آن مقبره KV۵ در اینجا پیدا شد. اولین تالار این مقبره را یک جهانگرد بریتانیایی در دهه ۱۸۲۰ دیده بود، اما بعد از آن کل محل از نظرها دور ماند تا اینکه بالاخره در سال ۱۹۹۵ دوباره کشف شد. اکتشافات بعدی منجر به کشف حدود ۲۰۰ اتاق در داخل این مقبره شده. بنظر می رسد همچنان اتاق های بیشتری برای کشف وجود داشته باشند و گمان می رود این محل در واقع یک مقبره خانوادگی برای بسیاری از پسران رامسس بزرگ بوده باشد. بعضی از مقبره های بزرگ از نظر اندازه و تزئینات شگفت آور هستند، ولی بیشتر مقبره های دره پادشاهان بیش از ۱۰ – ۱۲ تالار و راهرو ندارند.
الاقصر یکی از شهرهای جذاب مصر است و چشم انداز خوبی از رود نیل، صخره های صورتی و بیابان های اطراف تِب دارد. معبد الاقصر با ۴۰۰۰ سال سابقه تاریخی درست در وسط شهر قرار گرفته و توسط دو تن از مشهورترین فراعنه مصر ساخته شده؛ یکی آمنحوتپ سوم، که حامی فوق العاده برای هنر بود و در دوران سلطنت ۴۰ ساله اش مصر یکی از دوران های باعظمت خود را پشت سر گذاشت. و دیگری رامسس دوم که به "سازنده بزرگ" ملقب است. این معبد به آمون، خدای خدایان، تقدیم شد. معبد در دوران تسلط یونانی ها و رومی ها پابرجا ماند و بعدها به کلیسا تبدیل شد. حالا هم یک مسجد در بین ستون های آن آشیانه کرده است. در جلوی مدخل ورودی معبد، بدستور رامسس دوم داستان جنگ بزرگ او در قادش (در سوریه امروزی) علیه امپراتوری هیتی روی دیوارها حکاکی شده. این جنگ معروف شروع دست اندازی امپراتوری مصر به خاور نزدیک در دوران پادشاهی جدید بود. رامسس علاوه بر این دستور داد شش مجسمه عظیم از او و دو ستون هرمی شکل سنگی در مقابل ورودی معبد ساخته شود که یکی از ستون های سنگی را می توان حالا در پاریس دید.
