امیرهادی انواری: صادرات نزدیک به 13میلیون کیلو خون ایرانی، اتفاق حیرت‌آوری است که طی چهار تا پنج سال گذشته رخ داده است. به راستی این میزان خون در اختیار چه شرکت یا سازمان و ارگانی می‌تواند باشد؟ در آمار گمرک نامی از صادرکننده خون برده نشده است.
از طرفی، حجم بزرگ خون صادر شده (برابر با 13 هزار تن) و مقایسه آن با میانگین ارزش هر کیلوی آن (کمتر از هزار تومان) این فرضیه را که خون‌های صادر شده فرآوری خاصی شده باشند را رد می‌کند. در ایران خرید و فروش خون انسان زیاد معمول نیست و معتبرترین متولی دریافت خون از مردم کشورمان سازمان انتقال خون است که آن هم بابت خون‌های دریافتی پولی را از اهداکنندگان دریافت نمی‌کند. از طرفی در آمار گمرک بین خون انسان و حیوان تفکیکی قائل نشده است، همچنین نام صادرکننده خون نیز مشخص نشده است. تمام اینها، ارایه تصویری روشن از این مبادلات خونی و تجاری را دشوار می‌کند. آنچه مشخص است، تمامی این صادرات ذیل تعرفه «30029000 » و تحت عنوان «خون انسان و خون حیوان»انجام شده است. ابتدای این هفته گزارشی در همین روزنامه به چاپ رسید که از واردات خون به کشور حکایت داشت. برخی استدلال می‌کنند که خون‌هایی که از کشورهای اروپایی و آمریکایی به کشورمان وارد شده است، خونی است که از ایران به آن کشورها صادر و پس از آن دوباره به کشورمان وارد شده است. اما با بررسی جداول گمرک مشخص می‌شود که خونی به هیچ یک از کشورهای واردکننده خون به ایران صادر نشده است.به عبارت دیگر، در حالی که ایران خون را از کشورهایی چون انگلیس، سوییس، فرانسه، آمریکا و... با قیمت متوسط هر کیلو 190 دلار وارد می‌کند، در مقابل خون را به کشورهایی چون افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان و... به قیمت کمتر از یک دلار صادر می‌کند! مشخص نیست این خون‌ها در کدام سازمان جمع‌آوری می‌شود، اما صادرات آن زمانی که در گمرک به ثبت رسیده به معنای آن است که کالایی با وزنی مشخص ـ‌توسط فروشنده‌ای نامشخص‌ـ با ارزشی مشخص، فروخته و بهای آن دریافت شده است.
در سال 84، 6/2 هزارتن خون به کشورهای: افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان، آذربایجان و عراق صادر شده است. ارزش این خون‌ها نزدیک به 5/1میلیون دلار بوده است، به عبارت دیگر، میانگین قیمت هر کیلو خون صادراتی در گمرک نیم‌دلار بوده است! نیم دلار برابر با 500 تومان در کشور خودمان است که کمتر از قیمت یک بطری نوشابه گازدار است!
در سال 85 صادرات خون رشد چشمگیری دارد، به طوری که در این سال، صادرات این کالا به کشورهای افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان و عراق حدود نیم‌میلیون دلار افزایش داشته است. وزن کل صادرات خون به کشورهای مزبور برابر با 2/2 هزار تن بوده است. میانگین قیمت خون ایرانی صادراتی در این سال حدود 9/0 دلار بوده که تقریبا با قیمت یک بطری نوشابه خانواده برابری می‌کند.
در سال 86، رشد صادرات خون ادامه دارد. مقاصد خون ایرانی به ترتیب ارزش صادرات عبارت است از: افغانستان، تاجیکستان و ترکمنستان. ارزش کل صادرات خون به این سه کشور برابر با 2/2میلیون دلار است و وزن خون‌های صادراتی حدود 5/2 هزارتن بوده است. در این سال هم خریداران خارجی حاضر نشدند حتی یک دلار برای خون‌های صادراتی ایرانی پرداخت کنند و میانگین قیمت خون‌های ایرانی برای هر کیلو 9/0 دلار است.
در این سال اتفاق جالبی رخ می‌دهد. اگرچه صادرات خون ایرانی نسبت به سال گذشته (یعنی سال 1386) تغییر چندانی نکرده اما مقدمه سالی دیگر است؛ سالی که در آن صادرات خون ایرانی رشد چشمگیری دارد. در همین سال است که سود بازرگانی کیسه خون به صفر می‌رسد. کیسه‌های خون در واقع ظرف‌هایی هستند که خون در آنها قرار می‌گیرد. براساس این تصویب نامه که در تاریخ سیزدهم مهرماه سال 1387 به امضای رییس‌جمهور وقت رسیده است، وزرای عضو کمیسیون ماده (1) آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صـادرات و واردات بـه استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با رعایـت تصویـب‌نامه شمـاره 25338/ت24794هـ مورخ 29/5/1380 تصویب کردند: سود بازرگانی کیسه خون مشمول ردیف 39232910 تعرفه از 16درصد به صفر درصد کاهش می‌یابد. این تصـویب‌نامه در تاریخ 8/7/1387 به تـأییـد ریاست جمهوری وقت رسیده است.به هر تقدیر در این سال نزدیک 4/2هزار تن خون به کشورهای افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، عراق و امارات متحده عربی به ارزش 2/2میلیون دلار صادر شده است. قیمت متوسط هر کیلو خون ایرانی همچنان 9/0 دلار است.
آمار کل صادرات سال 1388 هنوز منتشر نشده و آماری که در دست است تا بهمن ماه این سال را روایت می‌کند اما در همین حد هم صادرات خون در این سال رشد فوق‌العاده‌ای یافته است. در سال گذشته، صادرات خون با نزدیک به 700هزار کیلو گرم به رقم بی‌سابقه 3هزار تن رسید. مقاصد خون ایرانی در این سال عبارتند از: افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان و عراق. میانگین ارزش خون ایرانی در این مبادلات همچنان زیر یک دلار است. با این تفاوت که در سال گذشته، سود بازرگانی کیسه‌های حمل خون به صفر رسیده است.
